Bilgisayar işlemcileri özellikle uzun süreli kullanımda yüksek sıcaklıklara ulaşır. Bu ısı doğru şekilde dağıtılmazsa performans düşer, sistem kararsız hale gelir ve bileşen ömrü kısalır. İşlemciyle soğutucu arasındaki yüzey farkını dengelemek için termal macun kullanılır. Ancak macunun fazla veya dengesiz uygulanması, beklenen soğutma etkisini azaltabilir. Sizlerle termal macun türlerini, nasıl sürülmesi gerektiğini ve ne zaman yenilenmesi gerektiğini teknik detaylarıyla açıklıyoruz.
Termal macun çeşitleri ve özellikleri
Termal macunlar genel olarak üç grupta incelenir. Bunlar seramik, metal bazlı ve karbon içerikli modeller. Her biri farklı kullanım ihtiyaçlarına ve deneyim seviyelerine uygundur.
Seramik bazlı macunlar en güvenli seçenektir. Elektrik iletkenliği olmadığından kısa devre riski bulunmaz. Isı iletkenlik değeri diğer türlere göre daha düşük olsa da günlük kullanım ve ofis sistemleri için yeterlidir. Uygun fiyatlı olmaları ve kolay temizlenmeleri, bu türü özellikle amatör kullanıcılar için ideal hale getirir.
Metal bazlı termal macunlar alüminyum, gümüş veya sıvı metal bileşenler içerir. Isıyı en verimli şekilde iletirler, bu nedenle yüksek performanslı sistemlerde tercih edilirler. Ancak elektrik iletken oldukları için dikkatli uygulanmadığında anakart veya işlemci çevresinde kısa devreye neden olabilirler. Bu nedenle profesyonel kullanıcılar tarafından kullanılmaları önerilir.
Karbon bazlı macunlar uzun ömürlü yapılarıyla bilinir. Hem yüksek ısı iletimi hem de güvenli kullanım sunarlar. Zamanla kuruma veya sertleşme riski düşüktür. Oyun bilgisayarları veya iş istasyonları gibi yoğun ısı altında çalışan sistemler için dengeli bir seçenektir.
Termal macun sürmeden önce hazırlık
Yeni macun uygulamadan önce işlemci ve soğutucu yüzeyinin tamamen temizlenmesi gerekir. Eski macun kalıntıları ısı transferini azaltır. Bunun için izopropil alkol (%90 veya üzeri) ve tüy bırakmayan bir bez kullanılmalıdır.
Bilgisayarın güç bağlantısını kesin, işlemci soğutucusunu dikkatlice sökün. Ardından işlemci ve soğutucu tabanında kalan eski macunu yumuşak hareketlerle silin. Temizlik sonrasında yüzeyin kuru ve pürüzsüz olması gerekir. Ayrıca statik elektriği boşaltmak için metal bir yüzeye dokunarak topraklama yapın.
Termal macun nasıl uygulanır?
Doğru termal macun miktarı kritik öneme sahiptir. Az macun yüzeyi tam kaplamaz, fazla macun ise yalıtkan tabaka oluşturarak ısı geçişini engeller.
Nokta yöntemi
En çok kullanılan yöntemdir. İşlemcinin ortasına pirinç tanesi büyüklüğünde tek bir damla macun sıkın. Soğutucuyu yerleştirip vidaları çapraz şekilde sıkın. Bu sayede macun baskı etkisiyle tüm yüzeye eşit dağılır.
Çizgi yöntemi
Dikdörtgen biçimli işlemcilerde tercih edilir. Yüzey boyunca ince bir çizgi halinde macun sürülür. Soğutucu monte edildiğinde çizgi tüm yüzeye yayılır. Intel işlemcilerde bu yöntem oldukça etkilidir.
Yayma yöntemi
Bazı kullanıcılar macunu spatula yardımıyla ince bir tabaka halinde yaymayı tercih eder. Bu yöntem daha homojen bir dağılım sağlar ancak dikkatli uygulanmazsa dengesizlik oluşabilir.
Macunu sürdükten sonra soğutucuyu hizalayın ve montaj vidalarını çapraz biçimde sıkın. Bu, baskının eşit dağılmasını sağlar ve yüzeydeki hava boşluklarını ortadan kaldırır.
Macun uygulaması sonrası kontrol
Montaj tamamlandığında sistemi başlatın ve sıcaklık değerlerini izleyin. Bunun için HWMonitor, CoreTemp veya MSI Afterburner gibi yazılımlar kullanılabilir.
İyi bir uygulama sonrasında boşta sıcaklık genellikle 30–45°C aralığında olur. Yük altındaysa 70–85°C değerleri normal kabul edilir. Bu değerlerin üzerinde sıcaklık gözleniyorsa macun kalınlığı fazla olabilir veya soğutucu tam oturmamış olabilir.
Termal macun ne kadar sürede yenilenmeli?
Termal macun zamanla kuruyarak ısı iletkenliğini kaybeder. Bu süre kullanılan ürünün kalitesine ve sistemin çalışma yoğunluğuna bağlı olarak değişir. Ortalama 2 ila 3 yıl arasında yenileme yapılması önerilir.
Yoğun işlem gücü gerektiren işlerde veya sürekli yüksek sıcaklıkta çalışan bilgisayarlarda bu süre daha kısa olabilir. Sıcaklıklarda ani artış, fan hızında sürekli yükselme veya işlemci yüzeyinde çatlak macun görünümü varsa yenileme zamanı gelmiş demektir. Düzenli olarak yenilenen termal macun, işlemcinin ömrünü uzatır ve bilgisayarın sessiz, serin ve kararlı çalışmasını sağlar.
